OBJAWY
♦ Częste pragnienie, bolesne parcie na mocz.
♦ Oddawanie moczu w małych ilościach.
♦ Pocenie i obrzęki rąk, nóg, obrzęki pod oczami.
♦ Nieprzyjemny zapach z ust, w czasie oddychania zapach moczu.
♦ Ciągle uczucie zmęczenia, skrócenie oddechu.
♦ Brak apetytu.
♦ Nadciśnienie.
♦ Bladość skóry.
♦ Suchość i utrzymujący się świąd skóry.
♦ U dzieci zwiększona męczliwość i senność, utrata apetytu, ewentualnie wolniejszy wzrost w porównaniu z innymi dziećmi.
Nerki położone są po obu stronach kręgosłupa, stanowią parzysty narząd układu moczowego i są niezbędne do życia człowieka. Oczyszczają krew z różnych substancji, nadmiaru płynów, utrzymują prawidłowy skład chemiczny całego organizmu i regulują ciśnienie krwi.
JeżeIi nerki zostaną zaatakowane przez chorobę, funkcje ich mogą ulec zaburzeniu. Szkodliwe substancje nie są wówczas wydalane z organizmu, gromadzą się w różnych innych narządach i wywołują różnorodne objawy kliniczne, pocenie rąk i nóg, skrócenie oddechu, potrzebę częstego oddawania moczu. Jeżeli proces chorobowy nie zostanie zatrzymany, istnieje niebezpieczeństwo całkowitego zniszczenia nerek. Zaburzenia funkcji nerek mogą spowodować śmierć człowieka.
PRZYCZYNY
Choroby nerek mogą mieć przebieg ostry (jeżeli zaburzenie ich funkcji następuje nagle) lub przewlekły (jeżeli dochodzi do stopniowego, czasami trwającego latami uszkodzenia nerek). Choroba przewlekła jest bardzo niebezpieczna, ponieważ długo przebiega bezobjawowo, a objawy pojawiają się dopiero przy trwałym uszkodzeniu narządu.
Przyczyny przewlekłej choroby nerek mogą być różne. Często wynikają z innych chorób, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i miażdżycy – w tych chorobach zmniejszony jest przepływ krwi przez nerki. Liszaj rumieniowaty i inne choroby autoagresyjne uszkadzają naczynia krwionośne, zaburzają przepływ krwi przez nerki i wywołują zapalenie.
Niektóre przewlekle choroby nerek, podobnie jak zwyrodnienie torbielowate (wewnątrz nerki rosną torbiele), są uwarunkowane genetycznie. Inne choroby są wrodzone – powstają w wyniku nieprawidłowego rozwoju układu moczowego płodu w łonie matki i predysponują do przewlekłych zapaleń.
Przewlekle choroby nerek mogą być również spowodowane ekspozycją na toksyczne substancje chemiczne, leki i narkotyki, np. heroinę. Naukowcy uważają, że nadmierne ilości witaminy D i białek zawartych w diecie osób starszych i przewlekle chorych mogą dodatkowo uszkadzać nerki. Często jednak nie udaje się ustalić przyczyny choroby.
Ostra choroba nerek może wystąpić nagle, jeżeli zostaje zmniejszony przepływ krwi przez nerki. Przykładem jest zawał mięśnia sercowego, wypadek drogowy, ciężka infekcja lub reakcja toksyczna na leki.
Spożywanie lub wdychanie niektórych substancji toksycznych zawierających alkohol metylowy lubdrzewny, czterochlorek węgla, środki chemiczne przeciw zamarzaniu i zatrucia muchomorem sromotnikowym mogą powodować nagle uszkodzenie nerek. Sportowcy (maratończycy, ciężarowcy), jeżeli nie piją dużych ilości płynów, mogą zachorować na ostrą niewydolność nerek z powodu nagłego uwalniania białka mięśni (mioglobiny), która uszkadza kanaliki nerkowe.
DIAGNOSTYKA I BADANIA
Podstawowymi badaniami są testy krwi i moczu, a jeżeli jest to możliwe, badanie radiologiczne, pie-lografia dożylna (IVP) w celu uwidocznienia nerek. Jeże I i rozpoznanie nadal stanowi problem, należy wykonać biopsję nerki, czyli nakłucie narządu cienką igłą i pobranie fragment tkanki nerki do badania mikroskopowego.
LECZENIE
Choroby nerek trwają często przez całe życie i dlatego wymagają stałego leczenia. Metody naturalne mogą uzupełnić leczenie podstawowe, ale należy uzyskać na nie zgodę lekarza.
Leki zażywane z powodu cukrzycy i nadciśnienia zapobiegają również postępowi przewlekłej choroby nerek. W opóźnieniu symptomów choroby i w zatrzymaniu procesu destrukcyjnego czasami bardzo pomocna jest dieta. Jeżeli natomiast dojdzie już do całkowitego uszkodzenia nerek, istnieją tylko dwie możliwości dalszego podtrzymywania życia: dializy, czyli sztuczne oczyszczanie krwi, lub przeszczep nerki.
MEDYCYNA KONWENCJONALNA
Leczenie chorób nerek jest długotrwałe i lekarz zwykle przepisuje dużo leków, ponieważ objawy są różnorodne. Z powodu nadciśnienia tętniczego chory otrzymuje preparaty działające na system renina-angiotensyna i ograniczające uszkodzenie nerek oraz leki moczopędne obniżające ciśnienie krwi. Dla utrzymania prawidłowej homeostazy w organizmie i uregulowania równowagi kwasowo-zasadowej chory otrzymuje żywice jonowymienne sodu, które obniżają stężenie potasu, oraz cytrynian wapnia, blokujący absorpcję fosforanów w żołądku.
Jeżeli liczba czerwonych krwinek zmniejszyła się, chory powinien otrzymywać preparaty żelaza leczące niedokrwistość. Czasami zaleca się przyjmowanie dodatkowych dawek wapnia, który zapobiega odwapnianiu kości, częstej dolegliwości w chorobach nerek. Należy konsultować z lekarzem wszelkie zmiany w leczeniu i stosowanie innych powszechnie dostępnych środków farmaceutycznych, ponieważ wiele z nich jest wydalanych przez nerki i może dodatkowo je uszkodzić. Nie należy zażywać ibuprofenu i paracetamolu, ponieważ potencjalnie uszkadzają nerki.
Wielu lekarzy, pomimo kontrowersyjnych opinii, zaleca stosowaniespecjalnej diety {patrz: Odżywianie). Niektórzy twierdzą, że ścisłe ograniczenie białek w diecie może cofnąć wiele objawów lub nawet zapobiec ich wystąpieniu. Szczególnie dotyczy to chorych na cukrzycę. Naukowcy potwierdzili, że osoby, które zachowują ścisłą dietę i nie dopuszczają do wahań stężenia glukozy we krwi, mogą opóźnić postęp chorób nerek.
Dializy, czyli zastosowanie sztucznej nerki, przejmującej czasowo funkcje nerek, ratują życie chorym z bardzo zaawansowanymi chorobami. Istnieją dwie możliwości stosowania dializ. Hemodializy polegają na zastosowaniu zewnątrzustrojowego filtru oczyszczającego krew. Chirurg zakłada małą przetokę naczyniową łączącą tętnicę z żyłą najczęściej na ramieniu lub nodze. Dzięki tej przetoce podłączanej do specjalnego urządzenia można dializować pacjenta kilka razy w tygodniu przez 3-4 godziny.
Inna metoda polega na dializie otrzewnowej, w której otrzewna jest wykorzystana jako naturalny filtr dla krwi. Plastikowa rurka zostaje przez chirurga założona do brzucha chorego. Podczas każdej dializy do jamy brzusznej wstrzykuje się płyn dializujący. Filtrowanie krwi trwa kilkanaście godzin, a przepłukiwanie jamy otrzewnej powtarzane jest 3-5 razy w ciągu dnia. Podczas gdy płyn pozostaje w jamie otrzewnej, pacjent może wykonywać zwykłe czynności.
Obydwie metody dializowania mogą wywołać wiele powikłań, z których najczęstszym jest zakażenie. Stres związany z tymi procedurami dotyka pacjentów nawet stabilnych emocjonalnie. Z tego powodu chorzy na przewlekłą niewydolność nerek wolą poddać się przeszczepieniu nerki. Nowe leki chroniące przed odrzuceniem narządu znacznie poprawiły skuteczność tej metody. Obecnie trzyletnie przeżycie po operacji przeszczepienia nerki od żywego dawcy sięga 75%, natomiast od dawcy zmarłego niespokrewnionego – 60%.
Nie każdy chory może być kandydatem do przeszczepu; pacjent z inną podstawową chorobą może nie być zakwalifikowany do przeszczepu.