OBJAWY
♦ Uczucie pełności lub parcia, po jednej stronie brzucha.
♦ Bóle brzucha podczas współżycia seksualnego.
♦ Ostre bóle brzucha.
♦ Nieregularne krwawienia lub brak miesiączki.
♦ Pojawienie się dodatkowego owłosienia na twarzy i ciele.
♦ Nieregularności w oddawaniu stolca i moczu.
Wiele małych, łagodnych torbieli jajników i guzów nie daje żadnych objawów.
ZGŁOŚ SIĘ DO LEKARZA, JEŚLI:
♦ Masz nagłe, ostre lub przenikliwe bóle brzucha z gorączką lub bez niej. Może to być pęknięcie lub skręcenie torbieli jajnika albo zapalenie wyrostka robaczkowego, oba te schorzenia wymagają natychmiastowej interwencji medycznej.
♦ Zauważasz znaczne zwiększenie się owłosienia na twarzy lub ciele. Może to wynikać
z zaburzeń hormonalnych i być skutkiem nieprawidłowej czynności jajników. Skontaktuj się jak najszybciej z lekarzem w celu ustalenia programu leczenia.
♦ Miesiączki stają się nieregularne lub całkowicie zanikają. Może to wynikać z zaburzeń produkcji hormonów lub innych przyczyn wymagających leczenia, np. cukrzycy. Zgłoś się do lekarza jak najszybciej.
Jajniki są parą narządów w kształcie migdałów, umieszczonych w miednicy po obu stronach macicy. Każdy jajnik zawiera tysiące komórek jajowych. Przez długie lata co miesiąc kobieta przechodzi cykl menstruacyjny. Początkowo komórka jajowa (czasami więcej niż jedna) zaczyna rosnąć w małym, podobnym do torebki tworze, zwanym pęcherzykiem jajowym. Kiedy komórka jajowa dojrzeje, pęcherzyk pęka i uwalnia ją. Proces ten nazywany jest owulacją. Dzięki ruchom rzęsek wewnątrz jajowodu komórka jajowa przesuwa się w dół, przez jajowód do macicy. Przebycie drogi z jajnika do macicy trwa około 3 dni.
Jajniki produkują także hormony: estrogeny i progesteron. Kiedy komórka jajowa dojrzewa, pęcherzyk jajowy uwalnia estrogen. Poci wpływem estrogenów pogrubieniu ulega wyściółka macicy-jeśli komórka jajowa zostanie zapłodniona, zagnieździ się tam i przekształci w embrion. Po pęknięciu pęcherzyka jajnikowego w miejscu pęcherzyka powstaje ciałko żółte, produkujące progesteron. Hormon ten ma pomóc macicy w przygotowaniu się do przyjęcia zapłodnionej komórki jajowej. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, poziom progesteronu się obniża; pojawia się krwawienie miesiączkowe i cały cykl zaczyna się od początku.
Jajników mogą dotyczyć różne typy zaburzeń. Może dojść do infekcji – czasami dotyczy ona tylko jajników, ale częściej procesem zapalnym objęte są również inne narządy położone w miednicy {patrz: Zapalenie przydatków). Torbiele i guzy jajników na ogól przybierają łagodną formę i nie dają objawów. Wyczuwalne są tylko w czasie rutynowego badania ginekologicznego. Czasami powstaje wiele małych torbieli na jajnikach, a stan taki określa się jako zespół policystycznych jajników.
Większość łagodnych torbieli i guzów zanika po kilku cyklach miesiączkowych, lecz niektóre z nich rosną i są przyczyną różnego typu dolegliwości. Czasami prowadzi to do zaburzeń hormonalnych, co jest z kolei przyczyną nieregularnych krwawień, pojawienia się owłosienia na ciele lub ucisku na pęcherz moczowy. Pęknięcie torbieli lub guza, a także ich skręcenie, może spowodować ostry ból brzucha i stan zapalny.
PRZYCZYNY
Stany zapalne jajników wywoływane są przeważnie przez czynniki powodujące choroby przenoszone drogą płciową. Powstawanie niektórych torbieli wynika z przerostu tkanek w miejscu pęcherzyka jajowego lub ciałka żółtego, małe torbiele rosną i wypełniają się płynem przez długi okres po uwolnieniu się komórki jajowej. Zespół policystycznych jajników powstaje, gdy pęcherzyk nie pęknie, zostanie „uwięziony” pod powierzchnią jajnika i niemożliwe jest uwolnienie komórki jajowej. Sam pęcherzyk jajowy przekształca się wtedy w wiele małych torbieli. Przyczyną zespołu policystycznych jajników jest pogrubiała torebka jajnika, uniemożliwiająca pęknięcie pęcherzyka jajowego.
DIAGNOSTYKA I BADANIA
Lekarz przeprowadzi badanie ogólne i ginekologiczne. Jeśli podejrzewa torbiel jajnika lub guz, może cię skierować na USC. Badanie to wykorzystuje fale ultradźwiękowe do wytworzenia szczegółowego obrazu narządów miednicy. Narządy te można również obejrzeć podczas laparoskopii (zabiegu chirurgicznego, który jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym); w czasie tego zabiegu do jamy brzusznej wprowadzone jest specjalne urządzenie umożliwiające dokładne obejrzenie narządów wewnętrznych, a w razie potrzeby pobranie tkanek czy nawet usunięcie któregoś z narządów.
LECZENIE
Leczenie torbieli jajnika często nie jest konieczne. Torbiele z reguły zanikają samoistnie. Ze względu na możliwości wystąpienia rakowego rozrostu w obrębie jajnika, w celu rozpoznawania zmian zawsze powinnaś korzystać z pomocy lekarzy stosujących klasyczne metody postępowania. Leczenie naturalne może być stosowane tylko w celu złagodzenia złego samopoczucia i komplikacji występujących w przebiegu schorzeń jajnika.
MEDYCYNA KONWENCJONALNA
Jeśli lekarz stwierdzi u ciebie stan zapalny jajnika, przepisze antybiotyk. Jeśli stwierdzi obecność torbieli lub guza, może zalecić operację zwiadowczą w celu wykluczenia raka. Jeśli masz mniej niż 40 lat, torbiel jest miękka, a jej rozmiary nie przekraczają 5 cm, operacja może być odłożona o 1 lub 2 miesiące. Może się okazać, że torbiel zniknęła samoistnie.
Niektórzy lekarze przepisują doustne pigułki antykoncepcyjne kobietom, u których torbiele powstają na tle zaburzeń hormonalnych. Zawarte w pigułkach hormony hamują tworzenie torbieli.
W przypadku zespołu policystycznych jajników lekarze zalecają leczenie hormonalne w celu unormowania nieregularnych cykli miesiączkowych. Skuteczny jest zarówno progesteron, jak i progesteron z estrogenem (zawarte w pigułkach antykoncepcyjnych). Czasami w tych przypadkach przepisywane są także leki stymulujące jajeczkowanie.